ΤΕΟΣ ΡΟΜΒΟΣ-ΥΠΟΧΘΟΝΙΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ UNDERGROUND ΤΥΠΟΣ 5

λιγομίλητος, έφερνε κι αυτός σχέδια διαρκώς. Και η Μόνικα Στορκ που

είχε αναγκαστεί να παντρευτεί στα δεκαπέντε της, επειδή έμεινε έγκυος

και τώρα, μακριά απ’ την κόρη της την Ανέτα που μεγάλωνε ερήμην της

στη Γερμανία, καθόταν σε μια γωνιά και όλο σχεδίαζε με παστέλ και

μαύρους μαρκαδόρους, ώσπου κάποτε αποφάσισε να εκθέσει κι εκείνη τα

έργα της.

Τα μεσημέρια -εφόσον υπήρχαν λεφτά- πηγαίναμε όλοι μαζί στην

πλατεία Εξαρχείων και τρώγαμε, ας είναι καλά ο Χρήστος που μας έκανε

τις «ειδικές τιμές». Κι όταν το Οκτόπους έμενε κλειστό και πέρναγαν

κάποιοι και δεν μας έβρισκαν, άφηναν σημειώματα απογοήτευσης και

εξηγούσαν τι είχαν σκοπό να κάνουν παραπέρα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά

κάποιο σημείωμα: «Χταπόδια, περάσαμε και δεν βρήκαμε κανέναν,

πήραμε μαζί τη σκάλα και πάμε να απαγάγουμε τη Μάνια που την έχουν

κλεισμένη σπίτι οι γονείς της…» Υπογραφή: «Χταπόδια Αξ και Μαξ».

Είχαμε γίνει πια όλοι μας τα «Χταπόδια», κι έτσι μας αποκαλούσαν και

οι άλλοι τριγύρω.

Αργά τις νύχτες κάποιοι έφευγαν με

μπουγέλα κόλλας και πινέλα για να

κολλήσουν διάφορες αφίσες αντιπολεμικές

αλλά και ενάντια στην υποχρεωτική

στράτευση, ενάντια στις τεράστιες δαπάνες

για τις στρατιωτικές «ανάγκες», αφίσες

ενάντια στο σχολείο που λειτουργούσε ως

κρεατομηχανή, και συχνά προέκυπτε κυνήγι

με τους μπάτσους. Ο Ηλίας Πολίτης ξεκίνησε

μόνος του την εγκληματική του τέχνη πάνω

στους τριγύρω τοίχους. Έγραφε συνθήματα

για επικοινωνία και για ερωτικούς λυγμούς

ενώ εκθείαζε την τρυφερότητα των γάτων.

Στην ουσία στόλιζε με το σπρέι του τους τοίχους των Εξαρχείων

γράφοντας τα ποιητικά του κείμενα που συνεχίζονταν από δρόμο σε δρόμο. Κι όταν τον ψάχναμε, ακολουθούσαμε απλώς τη διαδρομή των

κειμένων ώσπου κάπου τον πετυχαίναμε.

Κάθε Τετάρτη στις έξι το απόγευμα μοιράζαμε βιβλία δωρεάν.Μαζεύονταν

νέα παιδιά από τα φροντιστήρια και ο Βασίλας, ο πρώτος στρίκερ της

Αθήνας, κρυμμένος πίσω από την πορφυρή κουρτίνα στο Υπόγειο των

Ερωτικών Βογκητών ξερόβηχε και άλλαζε την τσιριχτή λεπτή φωνή του

σε μπάσα, ενώ ρώταγε δήθεν σοβαρά τον πρώτο στην ουρά αν τραβάει

ανενδοίαστα μαλακία και μετά την απάντηση του έδινε το βιβλίο. Μπορεί

να ’τανε το Κόκκινο Βιβλιαράκι των Μαθητών ή Η Σεξουαλική

Επανάσταση του Βίλχελμ Ράιχ, ο Μοναδικός και το Δικό του του Μαξ

Στίρνερ, το Θεός και Κράτος του Μιχαήλ Μπακούνιν, Οι Κόμποι του

Ρόναλντ Λαινγκ ή το Άκου Μαρξιστή του Μάρραιη Μπούκσιν ή ο

Θάνατος της Οικογένειας του Ντέιβιντ Κούπερ.

Τις Δευτέρες πάλι γίνονταν λογοτεχνικές βραδιές όπου γράφαμε κείμενα

ομαδικά, αλυσιδωτά, δηλαδή ξεκίναγε κάποιος το γράψιμο και συνέχιζε

κάποιος άλλος και μετά κάποιος τρίτος κ.ο.κ. Διαβάζαμε επίσης τα γραφτά

μας ο καθένας, πεζό ή ποίηση και εάν τα κείμενα τύχαιναν επιδοκιμασίας

από την ομήγυρη τα τυπώναμε σε δίφυλλα στον πολύγραφο και τα

μοιράζαμε στο Οκτόπους και έξω στην οδό Κωλέτη δωρεάν.

Και στο τέλος της βδομάδας το πρόγραμμα είχε βωβό κλασικό

κινηματογράφο. Ερχόταν ο παλιόφιλος Νίκος Θεοδοσίου και με τη Super

8άρα μηχανή του μας πρόβαλλε τις ταινίες που είχε φέρει από το Παρίσι:

Τη Μισαλλοδοξία (1916) του Γκρίφιθ, το Νανούκ του Βορρά (1921) του

Φλάερτι, την Απληστία (1924) του Έριχ φον Στροχάιμ, το Στρατηγό

(1926) του Μπάστερ Κίτον, τον Ανδαλουσιανό Σκύλο (1929) του Λουίς

Μπονουέλ, τον Άνθρωπο με την Κάμερα του Τζίγκα Βερτώφ (1929),

αλλά και το αριστούργημα του Ζαν Βιγκό Διαγωγή Μηδέν (1933).Μια άλλη δραστηριότητα του Οκτόπους ήταν οι φτηνές εκδόσεις. Εκτός

από τις αφίσες ενάντια στη στράτευση, τυπώναμε μπροσούρες με θέματα

που ακουμπούσαν στον προβληματισμό και στην ατμόσφαιρα του χώρου

για την ελευθεριακή δράση, την κοινοβιακή ζωή, τον ελεύθερο έρωτα,

που τις μετέφραζαν διάφοροι πιτσιρικάδες. Στη σειρά των εκδόσεων

κυκλοφόρησαν τα Ναρκωτικά και η Σύγχρονη Επέκτασή τους, ο Μύθος

του Κολπικού Οργασμού της Ανν Κεντ, ο Ένοπλος Έρωτας δεν είναι μόνο

Σύνθημα, Η Χαρακτηρολογική επίλυση του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος

του Βίλχελμ Ράιχ, το Γράμμα σ’ έναν Αδελφό-κείμενα για τη

Απελευθέρωση του Άντρα του Κλοντ Στάινερ, το Δικαίωμα στη Μαλακία

της Όσσα Χάμοντ και κείμενα για την Ψυχεδελική Επανάσταση, που

γράφτηκαν από τον Τίμοθι Λίρι κατά την περίοδο του Χάρβαρντ και

μέχρι το Καλοκαίρι της Αγάπης, με εμπειρίες από πειράματα που έκανε

μαζί με τους φοιτητές του με όλων των ειδών τα παραισθησιογόνα,

ανιχνεύοντας ζώνες του ασυνείδητου που βρίσκονται στο σκοτάδι.

Τον ίδιο καιρό κυκλοφορούσαν στα λίγα στέκια της Αθήνας, μεταφρασμένα

στα ελληνικά, διάφορα ελευθεριακά και αντεργκράουντ έντυπα με

εμπειρίες από τα κινήματα των αντιεξουσιαστών φοιτητών στη Γαλλία,

τη Γερμανία και την εξέλιξη του κάθε τύπου αναρχισμού. Για το

σημαντικό πείραμα της Χριστιανίας, στην Κοπεγχάγη, όπου κάτι

αντίστοιχο δεν είχε ξαναγίνει πουθενά αλλού στον κόσμο αλλά και για τις

εμπειρίες του Κεν Κέσι, που είχε γράψει το σπουδαίο βιβλίο Στη Φωλιά

του Κούκου- κι έγινε ταινία από τον Μίλος Φόρμαν εκείνη τη χρονιά

(1975)- όπου κήρυττε ότι το LSD σαν διευρυντικό του εγκεφάλου είναι

το όχημα για την απελευθέρωση από το συντηρητικό τρόπο ζωής.

Όλα αυτά τα έντυπα διακινούνταν μέσα σε λογικές αντικουλτούρας και

εναλλακτικού τρόπου ζωής, με μικρό τιράζ και διακίνηση χέρι-χέρι στα

ελάχιστα στέκια. Πρώτος κυκλοφορητής ο Λεωνίδας

Χρηστάκης που παρουσίαζε μέσα από τα έντυπά του

διαρκώς φερέλπιδες νέους. Ο Ηλίας Πολίτης

κυκλοφόρησε το Μαύρο Γαρύφαλλο και το ΟΥΦ και τα

πούλαγε στο δρόμο ο ίδιος. Ο Χρήστος Κωνσταντινίδης

έβγαλε το Πεζοδρόμιο. Ο Αντρέας ο Ροκ έκδωσε την

εγκυκλοπαίδεια του Ροκ και το Mu. Ο Νίκος Μπαλής

το Πολικό Αστέρι. Ο Γιώργος Λαζόπουλος έβγαλε τα

βιβλία Εξουσία, Μαρξισμός, Σχιζοφρένεια και

Αγγούρια, ο Εαυτός μας  και Πράσινα Άλογα και τον

Μαρκήσιο του Λερουά, και κανά δυο χρόνους αργότερα σαν μια υπέρτατη αντεργκράουντ χειρονομία εξαπέστειλε τα

εναπομείναντα βιβλία του στον υπόνομο Ζωοδόχου Πηγής και

Καλλιδρομίου γωνία. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί με τεράστια επιτυχία το

σημαντικότατο βιβλίο του Άρη Αλεξάνδρου, Το Κιβώτιο (1975), ενώ

εκείνος συνεχίζει να πλένει βιτρίνες στο Παρίσι όπου λίγο καιρό μετά θα

πεθάνει.

Όταν έβρισκα καιρό μετέφραζα και γω διάφορα πειραματικά κείμενα

fold-ins και cut-ups όπως τη Δανέζικη Εγχείρηση του Ουίλιαμ

Μπάροους, την Τηλεφυματίωση των Βάισνερ, Μπάροους, Πελιέ, κάποια

σκόρπια διηγήματα του Μπουκόβσκι που εμφανίζονταν σε περιθωριακά

αμερικάνικα περιοδικά όπως Τα 15 εκατοστά, Η δύναμη της μοίρας,

ώσπου κάποτε μετέφρασα και το αγαπημένο μου βιβλίο Σημειώσεις ενός

Πορνόγερου. Κάποια στιγμή γνωρίστηκα με τη Στέφι Καρπ, που έκανε

το μεταπτυχιακό της στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και τα βράδια

κοιμόμουν στο ελάχιστο δώμα της όπου και μεταφράζαμε μαζί στα

ελληνικά το βιβλίο του Μπόμι Μπάουμαν για το κίνημα της 2ας Ιούνη

Πώς Άρχισαν Όλα, μια μαρτυρία για το αντάρτικο πόλης στο Βερολίνο,

αλλά και το Ρεμπέτικο του Ηλία Πετρόπουλου στα γερμανικά.

Το πρώτο μου βιβλίο

Τηλεφυματίωση κυκλοφόρησε από

τις εκδόσεις Πολιτεία τις οποίες

μου είχε παραχωρήσει ο Αντρέας

Παπαθανασόπουλος. Τα

ξενόγλωσσα βιβλία της Πολιτείας

ήταν μεταφρασμένα όλα από την

Αλεξάνδρα, αδελφή του Αντρέα, κι

ήταν όλες οι μεταφράσεις

εξαιρετικές. Ο Αντρέας ήταν ο

απόλυτος εραστής του βιβλίου, από τους ελάχιστους που δεν ενδιαφέρονταν

για την εμπορική του αξία. Στοιχειοθετούσε ο ίδιος τα βιβλία του τις

νύχτες που δούλευε σαν φάντασμα στο τυπογραφείο του Λουκά Γιοβάνη,

στη γαλάζια πολυκατοικία της πλατείας Εξαρχείων. Όλη νύχτα τα μαγικά

του δάχτυλα έτρεχαν πάνω στο κλαβιέ της πελώριας λινοτυπικής μηχανής

και σε κάθε άγγιγμά τους το βραστό μέταλλο χυνόταν και γινόταν

γράμματα, λέξεις κι αράδες που ο Αντρέας το ξημέρωμα τις έδενε σε

σελίδες.Αρχές της άνοιξης του ’76

νοικιάσαμε πέντε φίλοι μαζί ένα

μεγάλο σπίτι στην οδό Μπενάκη.

Στις 22 Ιουλίου 1976